Specialisten Dr. Thomas Damsin

Dr. Thomas Damsin: “Door een paar vragen te stellen weten we of we onze patiënten verder moeten screenen”

Als onderdeel van hun totaalaanpak gebruiken steeds meer dermatologen gestandaardiseerde instrumenten om bij hun patiënten de ernst van de aandoening en de doeltreffendheid van de behandeling in te schatten. Tegelijk kunnen ze zo vaststellen of er sprake is van verwante ziekten, zoals artritis, hart- en vaatziekten of diabetes. Er bestaan in dit verband verschillende internationale vragenlijsten die wetenschappelijk gevalideerd werden. Dr. Thomas Damsin, dermatoloog in het Universitair Ziekenhuis van Luik en adjunct-hoofdarts van de kliniek, legt uit.

Je bent in het bijzonder geïnteresseerd in ontstekingsziekten, waaronder psoriasis. Zoals de meeste van je collega’s-dermatologen tegenwoordig beperken je behandelingen zich niet tot de symptomen op de huid, maar hanteer je een totaalaanpak. Hoezo?

We weten dat psoriasis veel meer is dan een huidziekte: het is een systemische aandoening die, naast dermatologische symptomen, gepaard kan gaan met een aantal comorbiditeiten, dus aandoeningen die vaak gelijktijdig voorkomen, zoals psoriasis-artritis, zwaarlijvigheid of hart- en vaatziekten. De behandeling die we voorschrijven bekijkt de patiënt en zijn aandoening in hun geheel.

Om je te helpen een duidelijk beeld te krijgen binnen de beperkte tijd waarover je beschikt tijdens elke raadpleging, bestaan er gestandaardiseerde hulpmiddelen. Welke zijn dat?

Met wat wetenschappers de ‘treat to target approach’ noemen, zal de specialist bepalen welke aspecten hij gaat behandelen of verbeteren bij de patiënt en waar hij wil geraken. Hiervoor bestaan Belgische aanbevelingen die gebaseerd zijn op internationale voorbeelden.

Praktisch gezien gebruiken we ‘PROMs’ (Patient-Reported Outcome Measures): dat zijn vragenlijsten voor de patiënt die zo opgesteld zijn dat ze ons helpen om de verschillende aspecten van de ziekte en haar behandeling te beoordelen. Deze PROMs worden niet alleen gebruikt bij de behandeling van psoriasis, maar ook bij veel andere aandoeningen.

In de dermatologie, en in het bijzonder bij psoriasis, evalueert de arts samen met zijn patiënt vier gebieden. Het eerste is logischerwijs gericht op het beheersen van de ziekte en we benaderen dit vanuit verschillende invalshoeken. Om te beginnen bepaalt de arts de ernst van de ziekte, terwijl de patiënt aangeeft hoe erg de jeuk is waarvan hij of zij eventueel last heeft. Een derde aspect betreft de moeilijke plaatsen waar de patiënt psoriasisplekken kan hebben: dat gaat dan over nagels, hoofdhuid of genitale zones. Experten hechten hier meer en meer belang aan en er zijn een aantal zeer specifieke vragenlijsten. Het is nog altijd een gevoelig onderwerp waarover patiënten niet makkelijk zelf zullen beginnen, zeker niet als ze de arts nog niet zo goed kennen.

Het laatste punt gaat over de tijd die een behandeling vraagt om resultaat te boeken of de beoogde doelstellingen te bereiken. We hebben het vaak over twaalf weken, maar er zijn geen absolute regels in dit opzicht, want soms verloopt het proces wat langzamer en laten de resultaten langer op zich wachten.

Je had het over vier te evalueren pijlers. Wat is de tweede?

De tweede pijler analyseert het welzijn van de patiënt. Als het om psoriasis gaat, zijn er veel factoren die het succes van een behandeling kunnen beïnvloeden. En als de behandeling niet lijkt te werken, moet je jezelf als arts de juiste vragen stellen. Eerst en vooral moet je controleren hoe nauwgezet patiënten hun behandeling volgen. Of als er zich opeens een opflakkering of crisis voordoet, kan de arts best controleren of de patiënt in kwestie misschien begonnen is met bepaalde geneesmiddelen die het effect van de behandeling beïnvloeden of verminderen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij bètablokkers, die vaak worden voorgeschreven aan mensen met hart- en vaatziekten. Ook belangrijk is uitzoeken of er zich geen belangrijke gebeurtenissen in het leven van patiënten hebben voorgedaan (scheiding, ontslag, conflict, enz.). Ook dat zijn factoren die de doeltreffendheid van een behandeling kunnen beïnvloeden, zonder dat je de patiënt zelf in vraag moet stellen.

De derde pijler wordt ook wel ‘de burden of treatment’ genoemd (de 'last van de behandeling', nvdr). Dit punt wordt beoordeeld door de arts, die eventuele bijwerkingen van de behandeling zal analyseren. Tegenwoordig kunnen we effectieve behandelingen aanbieden die bovendien heel veilig zijn (en weinig bijwerkingen hebben). Bij dit punt bespreekt de arts ook in welke mate de patiënt de behandeling verdraagt: dat aspect wordt door de patiënt zelf beoordeeld.

Naast de huid is er nog een vierde zeer belangrijk onderwerp, namelijk de opsporing van mogelijke comorbiditeiten of aandoeningen die vaak samen met psoriasis voorkomen. Ik denk dan aan hart- en vaatziekten, diabetes en obesitas, om er maar een paar te noemen. Als daar sprake van is, moet de patiënt juist worden doorverwezen. In dit opzicht is het belangrijk om patiënten proactief te betrekken en rekening te houden met hun individuele omstandigheden, informatieniveau, angsten en verwachtingen. Elke patiënt is immers anders.

In dit verband wil ik het belang benadrukken van samenwerking tussen de arts, de patiënt en de verpleegkundige die vaak instaat voor de begeleiding van de patiënt met zijn ziekte en behandeling. De bijdrage van de verpleegkundige aan het hele proces en aan de vertrouwensrelatie die nodig is voor een succesvolle behandeling, mogen we beslist niet onderschatten.

Kortom, de PROMs-vragenlijsten zijn nuttig voor ons omdat de tijd tijdens een raadpleging beperkt is en we dus meteen ter zake moeten komen. Ook dat is een belangrijke functie van de PROMs: via een paar vragen kunnen we heel snel te weten komen of we verder moeten gaan met de screening van onze patiënten. Dit is vooral belangrijk om psoriasis artritis en hart- en vaatziekten te identificeren, maar ook chronische darmziekten. Dat zijn aandoeningen waarover we het niet zo vaak hebben, maar die ook een verband kunnen hebben met psoriasispatiënten.

Daarnaast, en als je weet dat depressie één van de veel voorkomende comorbiditeiten is, ben ik natuurlijk geïnteresseerd in het mentale welzijn van mijn patiënten. Om dat te analyseren beschik ik over een tool op basis van zeven vragen.

Weet je, de huid is een venster van binnen naar buiten. De totaalaanpak waarover we het hadden, kan helpen om wat er in het lichaam van onze patiënten gebeurt op de langere termijn te verbeteren. Dankzij PROMs kunnen we aantonen dat de doeltreffende behandelingen waarover we beschikken een positieve impact hebben op verschillende niveaus: dat van de huid, maar ook de algemene gezondheidstoestand van de patiënt, wat leidt tot besparingen op gezondheidskosten op de lange termijn.